Toksik ilişki kişiye desteklenmediğini, yetersiz olduğunu, yanlış anlaşıldığını, aşağılandığını, saldırıya uğradığını veya bu gibi olumsuz duyguların hissettirildiği ilişkidir. İçinde bulunduğumuz ilişkiler duygusal, psikolojik ve fiziksel olarak zorlayıcı ve benliğimize zarar verici birer unsuru olduğunda toksik yani zehirleyici olduğunu söylemek mümkün olur. Daha iyi hissettirmek yerine daha kötü hissettiren bir ilişki zamanla toksik hale gelmektedir. Toksik bağlar özellikle romantik ilişkiler başta olmak üzere sosyal hayatta birçok ilişkide görülmektedir.

Toksik İlişki Ne Demek?

İlişki kişilerin birbiri ile bağlantı ve etkileşim kurma halidir. Toksik ilişki kişinin çeşitli olumsuz duygular yaşamasına neden olur. Böylece kişinin yaşam doyumunu düşürür. Bu nedenle toksik bir ilişki içerisinde olmak olumsuz yaşam deneyimleri için tetikleyici roldedir.

İlişkide anlaşılmadığını hissetmek, saygısızlık, aldatmalar, tercihleri küçümseme, karşı tarafı kontrol edici davranışlar, birbirine destek olmama, duyguları bastırmak zorunda kalmak birçok özellik toksik ilişkilerin dinamiklerindendir. Toksik bir ilişkide partnerlerden biri ya da her ikisi duygusal anlamda oldukça zedelenmektedir. Toksik bir ilişki güvenli bir sosyal alan sağlamaz. Güvensizlik, benmerkezcilik, hakimiyet ve kontrol etme davranışları mevcuttur.

Toksik İlişki Belirtileri Nelerdir?

Bir ilişkinin tehlikeli bir etkileşim oluşturup oluşturmadığını anlamak için toksik ilişkilerin belirtilerini bilmek önemlidir. Aşağıda verilen bazı tutum ve davranışların herhangi bir ilişkide bulunması, toksik ilişkinin önemli belirtileri olarak görülmektedir.

·   Partnerlerden birinin ilişkide aldığından fazlasını vermesi bu sebeple kendini değersiz ve tükenmiş hissetmesine sebep olması,

·   Sürekli olarak saygısızlık gösterilmesi ve duygusal ihtiyaçların karşılanmaması,

·   Zamanla benlik saygısının düşüşünü ve özgüvende bir eksiklik hissetmek,

·   Bireyin partnerini rakip olarak görmesi ve birbirlerini desteklememesi,

·   Yanlış anlaşılmaların, küçümsenme ve aşağılanmaların artması,

·   Depresif, kızgın duygu durumları yaşamak ve ilişkide yorgunlukların artması,

·   Toksik bireyin hedefi olmamak için adeta yumurta kabukları üzerinde dikkatli ve temkinli bir şekilde yürümek,

·   Karşı tarafı neşelendirmek için fazla zaman ve duygusal çaba harcamak,

·   Toksik birey tarafından her tartışmada suçlu görülen taraf olmaya başlamak. 

Toksik İlişki Neden Olur?

Bir ilişki sağlıksız düşüncelere ve toksik başa çıkma mekanizmalarına sahip olduğu durumlarda işlevsiz hale gelmektedir. Bu toksik davranışların bazı nedenleri şunlardır:

·   Geçmiş travma: Geçmişte yaşanan deneyimler bugünü etkilemektedir. İlişki içerisindeki bireyin çalkantılı veya toksik bir ilişkiye maruz kalmış olması şuan yaşamış olduğu ilişkiyi de toksik olarak etkilemektedir. Zamanla bu davranışlar normal olarak görülmeye başlanır bu nedenle duygusal istismarlar da devam eder.

·   Düşük benlik saygısı:  Başarılı olmadıklarını hisseden veya başarılı olamayan insanlar kendileri hakkında düşük öz değer duygusuna sahip olabilmektedir. Kendilerine olan düşük güvenlerini arttırmak için karşısındaki bireyi küçümseme veya aşağılama davranışlarını göstermektedir. Bu da ilişkinin toksik taraflarını arttırır.

·   Reddedilme korkusu:  Bazı insanlar reddedilme ile başa çıkmakta zorlanırlar. Kendileri ile ilgilenilmedikleri durumları kabul edemezler. Bu da terk edilme korkusunu ve duygusal istismarı beraberinde getirmektedir.

·   Sağlıksız başa çıkma mekanizmaları: Toksik ilişki içindeki birey bu durumla nasıl başa çıkacağını bilemeyerek eşleri üzerinde bağımlılık yaratabilmektedir. Bazı kişiler de bu sorunlarla başa çıkmak için kumar veya alkol kötüye kullanım davranışlarını sergilemektedir.

·   Narsisizm: Narsist birey ilişki içerisinde karşı tarafı her zaman hatalı olarak düşünür. Partnerlerinden bitmeyen taleplerde bulunur. Bu durumda ilişkinin dengesini bozarak tek taraflı bir ilişkiye sebep olabilmektedir.

·   Güven eksikliği: İlişkilerdeki güvenin eksik olması zararlı düşünce, davranış ve duygulara sebep olmaktadır.

·   Devam eden ilişki sorunları: İlişkideki ufak gözüken sorunların birikmesi çığ gibi büyüyerek daha ciddi olabilecek sorunlara yol açmaktadır.

Toksik İlişki Nasıldır?

Toksik ilişkiyi içerisinde yaşanan bir takım sorunlar ile açıklamak mümkündür. Bunlar:

·   Destek eksikliği: Sağlıklı ilişkilerde partnerler birbirlerinin başarılarını destekler, hayalleri ve hedefleri için birbirlerini cesaretlendirirken toksik ilişkilerde bireyler birbirlerinin hedeflerine dikkate almazlar. Benliklerini en iyi şekilde yaşamaları için yanlarında olmazlar.

·   Davranışları kontrol etme: Kıskançlık ve güven eksikliğinden kaynaklanan bu durum kontrol etme arzusuna sebep olabilmektedir. Mesajlara geç cevap verme, nerede olduğunuzla ilgili sürekli ilgilenme, otorite kurma eğilimleri…

·   Saygısızlık kalıpları: Karşılıklı saygı ve hoşgörü sınırlarının  olmadığı ilişkiler zarar verici toksik ilişkilerdir.

·   Şiddetli kıskançlık: Toksik ilişkide kıskançlık davranışı sık görülmektedir. Sürekli olarak kıskançlık oluşması bu ilişkideki güven sınırlarını da zedelemektedir.

·   Psikolojik manipülasyon: “Gaslighting” olarak da bilinmektedir.  Toksik birey partner ile yaşanan bir sorunları çarpıtarak her zaman sorunu karşı tarafa yükler, kendi istediği yöne çeker. Karşı tarafın duygularını ve tercihlerini değersizleştirir.

Toksik ilişki belirgin olarak bu şekilde dışarı yansımaktadır. Buna rağmen ilişki içerisindeki kişiler aşırı gergin olan bu ortamlardan ve çatışmaktan kaçınmaktadırlar bu sebeple sorunlara çözüm bulmak zorlaşmaktadır.

Toksik İlişki Nasıl Düzeltilir?

Toksik ilişkiyi düzeltme kararı almak ve ilişkiyi sağlıklı olarak devam ettirmek için psikolojik destek almak güvenli bir yoldur. Ancak bireyin de toksik ilişki ile başa çıkması için yapabileceği şeyler de vardır.

Öncelikle ilişki içinde maruz kalınan duygu ve davranışlar hakkında karşı taraf ile konuşmak önemlidir. Kişi kendi sorumluluklarını üstlenmeli ve ihtiyaçlarını partneri ile paylaşmalıdır.

Ardından sorun olarak görülen davranışlar saptanmalıdır. Bu sorunlar karşısında iletişim dinamiğini değiştirilmeli ve daha güvenilir hale getirilmedir. Mutsuzluk ve hayal kırıklığının yoğun olduğu ilişkilere verilen zamanı sınırlamak ve etkileşimleri azaltmak da toksik ilişkinin düzelmesine katkı sağlar.

Ancak bilinmelidir ki bazı toksik ilişkideki bireyler öz farkındalıktan ve sosyal becerilerden uzak olup değişmeye isteksiz olmaktadırlar. Bu nedenle böyle bir ilişkiyi düzeltmek oldukça güç olur. Partnerlerin her iksinin de değişim için istekli ve çabalar durumda olması önemlidir.

Toksik İlişki Nasıl Bitirilir?

Toksik ilişkiyi düzletmek için gerekli çabayı gösterdikten sonra sonuç alınamıyor ise ilişkiyi bitirme yolu tercih edilmektedir. Toksik ilişkiyi sonlandırmak normal bir ilişkiyi bitirmek kadar kolay olmayabilir. Bu sebeple bir terapistten yardım almak ve bu süreci planlayarak sonlandırmak daha doğru olacaktır. Toksik bir ilişkiyi bitirirken sosyal çevreden, aile ve arkadaşlarınızdan da destek almak bu süreci kolaylaştırabilmektedir.

Geçmişteki tüm davranışları gözden geçirmek, dürüst olmak, inkâr davranışlarından uzak kalmak ve oluşabilecek duygusal boşluğu güven duygusu veren sağlıklı ilişkilerle doldurmak toksik ilişkileri sağlıklı bir şekilde bitirmeyi sağlamaktadır.

Toksik İlişki Nasıl Anlaşılır?

Her ilişki mükemmel değildir ancak sağlıklı bir ilişkide partnerler kendilerini güvende hissetmeli, mutlu olmalı, saygınlık kazanmalı ve kendi benliğini sergilemekte özgür olmalıdır. Bir ilişki kişiyi mutlu etmiyor, sürekli üzgün, kızgın, endişeli, rahatsız hissettiriyor ise toksik ilişki olduğu anlaşılabilir. İlişki zaman içerisinde zihinsel, psikolojik sağlığınızı kişiliğinizi veya benlik saygınızı etkilemeye başlayabilir. Partnerler ilişkinin toksik olduğunu bu olumsuz sonuçlar ile fark etmektedirler.

Bu durumda sosyal hayattaki diğer ilişkiler ile yaşanan değişiklikleri de göz önüne almak gerekmektedir. Buna örnek olarak bireyin, partnerine öncelik vermediği zaman suçluluk hissedeceği için sürekli fedakârlık yaptığı durumlar yaygınsa ilişkinin toksik olabileceği anlaşılmaktadır.

Bazı duygu ve davranışların aşırı olması ile toksik ilişkinin anlaşılması mümkündür.

Toksik ilişki özellikleri şu şekildedir:   

• Kıskançlık
• Bencil tutumlar
• Güvensizlik duygusu
• Saygısızca tutum ve davranışlar
• Benmerkezci tutum ve davranışlar
• Aşağılayıcı tutum ve davranışlar

Toksik İlişki Düzelir mi?

İlişki içerindeki her iki partner de gerçekten istekli olduğunda toksik bir ilişkiyi düzeltmek mümkündür. İlişkiyi düzeltmek için ilişkinin sağlıklı ve karşılıklı olarak faydalı hale gelmesi gerekir.  Bu nedenle, her iki taraf da kararlı olmalı ve ilişki üzerinde çalışmadan önce kendileri üzerinde çalışmaya istekli olmalıdır. Kendileri üzerinde çalışma yapabilmek için öz değerlendirmeye açık olmaları gerekmektedir.

Toksik bir ilişkiyi düzeltmek kolay olmayabilir. Bu nedenle “çift terapisti” gibi psikolojik destek almak da bu süreci daha sağlıklı olarak tamamlamaya yardımcı olmaktadır.