“İmposter” kelimesi İngilizce kökenli bir terim olup, türkçede “sahtekar” veya “hileci” anlamına gelir. Ancak, “İmposter Sendromu” olarak bahsedilen durum, psikolojik bir fenomeni tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

İmposter Sendromu (ingilizce adıyla imposter syndrome), kişinin kendisini sürekli olarak bir aldatmaca, sahte veya başarısız biri olarak hissettiği bir durumu ifade eder. Bu durumda olan kişiler, başarılarına veya yeteneklerine rağmen, kendilerini sürekli olarak bir dolandırıcı veya sahtekâr olarak nitelendirirler. Başkalarının kendilerini takdir etmesini veya onaylamasını, başarılarını şans veya tesadüf olarak yorumlarlar ve gerçek başarılarını inkar ederler.

İmposter sendromu, psikolojik sendromlar arasında yaygındır. İmposter Sendromu yüksek başarıya sahip bireyler arasında görülür, özellikle de akademik veya profesyonel alanda. Örneğin, üst düzey yöneticiler, sanatçılar, akademisyenler veya öğrenciler arasında yaygındır. İmposter Sendromu olan kişiler, başkalarının kendilerini yeterli bulmasına rağmen, içsel olarak kendilerini beceriksiz veya değersiz hissederler. 

İmposter Sendromu mükemmeliyetçilik, düşük özgüven, yüksek beklentiler, aşırı eleştirel düşünce kalıpları ve başkalarının onayına aşırı bağımlılık gibi faktörlerle ilişkilendirilir. Bu sendrom, kişinin kişisel ve mesleki yaşamında stres, kaygı, düşük özgüven, depresyon ve iş tatminsizliği gibi olumsuz etkilere neden olur.

İmposter Sendromu, bir psikolog veya terapist tarafından değerlendirilmeli ve tedavi edilmelidir. Terapi, bireyin kendine güvenini artırmak, yanlış inançları ile başa çıkmak, gerçek başarılarını kabul etmek ve olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmek için stratejiler sunar. Destek gruplarına katılmak veya danışmanlık almak da faydalı olur. İmposter Sendromu, yaygın bir durumdur ve kişinin kendisini daha iyi anlaması ve başarılarının hak ettiğini kabul etmesi için yardım alabileceği kaynaklar mevcuttur.

İmposter Ne Demek?

“İmposter”, İngilizce kökenli bir kelime olup, türkçede “sahte” veya “hileci” anlamına gelir. İmposter, kendini başkası gibi gösteren veya bir rol oynayan kişiyi tanımlamak için kullanılır. Bu terim oyunlarda veya topluluklar arasında dolandırıcılık yapan kişileri ifade etmek için kullanılır. Birinin kimlik veya yeteneklerini yanıltıcı bir şekilde temsil ettiği anlamında kullanılır. “İmposter” terimi, çevrimiçi oyunlarda veya sosyal etkileşimlerde, bir kişinin başka bir kişi gibi davranarak veya görünerek kendisini gizlemesi veya aldatması anlamında kullanılır.

İmposter Sendromu Nedir? 

İmposter Sendromu ne demek sorusunun cevabı şöyledir, bir kişinin kendi başarılarını sürekli olarak şans, tesadüf veya başkalarının hatalı bir şekilde değerlendirmesi olarak yorumlayarak, kendini sahte veya dolandırıcı gibi hissettiği bir psikolojik durumdur. İnsanlar, İmposter Sendromu yaşadıklarında, içsel olarak gerçek başarılarını inkar ederler ve başarılarını hak etmediklerine inanırlar.

İmposter Sendromu, özellikle yüksek başarıya sahip insanlar arasında, özellikle de akademik, profesyonel veya sanatsal alanda yetenekli kişiler arasında sıkça görülen bir durumdur. Bu sendrom, herhangi bir kişinin yaş, cinsiyet, eğitim seviyesi veya mesleki deneyimi gibi faktörlere bağlı değildir.

İmposter Sendromu yaşayan kişiler kendilerini yetersiz hisseder, başarısız olacaklarından korkar ve diğer insanların kendilerini fark edeceği endişesiyle yaşarlar. Başarılarını şansa veya dış etkenlere bağlarlar ve kendilerini sürekli olarak kanıtlamak zorunda hissederler. Bu durum, stres, kaygı, düşük özgüven, depresyon ve iş tatminsizliği gibi olumsuz duygusal etkilere yol açar.

İmposter Sendromu, kişinin kişisel ve mesleki yaşamında stres, kaygı, düşük özgüven, depresyon ve iş tatminsizliği gibi olumsuz etkilere neden olur. Bu durumu yaşayan bireyler, sürekli bir iç savaş içinde hissederler ve başarılarına rağmen kendilerini sürekli olarak başarısız hissetme eğilimindedirler.

İmposter Sendromu, bir psikolog veya terapist tarafından değerlendirilmeli ve tedavi edilmelidir. Terapi, bireyin kendine güvenini artırmak, yanlış inançları ile başa çıkmak, gerçek başarılarını kabul etmek ve olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmek için stratejiler sunar. Destek gruplarına katılmak veya danışmanlık almak da faydalı olur. İmposter Sendromu, yaygın bir durumdur ve kişinin kendisini daha iyi anlaması ve başarılarının hak ettiğini kabul etmesi için yardım alabileceği kaynaklar mevcuttur.

İmposter sendromunu daha iyi anlamak için imposter sendromu kitap önerileri bireye yardımcı olacaktır. Bu kitaplar arasında “The Impostor Syndrome: How to Replace Self-Doubt with Self-Confidence and Train Your Brain for Success” ve “The Confidence Gap: A Guide to Overcoming Fear and Self-Doubt” yer alır.

İmposter Sendromu Nedenleri 

İmposter Sendromu’nun ortaya çıkmasına neden olan çeşitli faktörler şunlardır;

• Yüksek beklentiler: İmposter Sendromu yaşayan kişiler kendilerine aşırı yüksek beklentiler koyarlar. Bu beklentiler, sürekli olarak mükemmeliyetçilik arayışı içinde olmalarına neden olur. Kendilerine ulaşılması zor hedefler belirleyerek, bu hedeflere ulaşamadıklarında kendilerini sahte veya başarısız hissederler. 
• Düşük özgüven: İmposter Sendromu yaşayan kişiler düşük özgüvene sahiptir. Kendi yeteneklerine ve başarılarına inanmakta zorlanırlar. Herhangi bir başarılarını şansa veya dış etkenlere bağlarlar ve gerçek başarılarını hak etmediklerine inanırlar. 
• Aşırı eleştirel düşünce kalıpları: İmposter Sendromu olan bireyler, kendilerini sürekli olarak eleştirirler ve hatalarını abartırlar. Kendi başarılarını küçümserlerken, hatalarını ve eksikliklerini büyütme eğilimindedirler. Bu, kendilerini sahte veya dolandırıcı gibi hissetmelerine neden olur. 
• Dış onay arayışı: İmposter Sendromu olan kişiler, başkalarının onayına aşırı bağımlı olurlar. Kendilerini değerli hissetmek için sürekli olarak başkalarının takdirini ararlar. Bu durumda, başkalarının onayını alamadıklarında kendilerini daha da değersiz hissederler. 
• Kültürel veya aile baskısı: Kültürel veya aile beklentileri, İmposter Sendromu’nun ortaya çıkmasına katkıda bulunur. Aile veya toplum, sürekli olarak başarı ve mükemmeliyet bekleyen bir ortam yarattığında, bireyler kendilerini sürekli olarak başarısız veya yetersiz hissederler.

Bu faktörlerin kombinasyonu, bir kişinin İmposter Sendromu yaşamasına yol açar. Ancak her birey farklıdır ve sendromun ortaya çıkmasına katkıda bulunan faktörler kişiden kişiye değişir.

İmposter Sendromu Belirtileri 

İmposter Sendromu yaşayan bireylerde sıkça görülen belirtiler şunlardır;

• Kendini sürekli olarak değersiz veya başarısız hissetme: İmposter Sendromu olan kişiler, başarılarına veya yeteneklerine rağmen kendilerini sürekli olarak yetersiz veya başarısız hissederler. Başkalarının kendilerini takdir etmesine rağmen içsel olarak kendilerini beceriksiz olarak görürler.
• Başarılarına şansa veya tesadüfe bağlama: İmposter Sendromu yaşayan bireyler, başarılarını şansa veya dış etkenlere bağlarlar. Kendi yeteneklerini ve çabalarını gerçek başarıların kaynağı olarak görmezler.
• Korku ve kaygı: İmposter Sendromu yaşayan kişiler, başkalarının kendilerini fark edeceği korkusuyla yaşarlar. Başarılarının sahte olduğunu düşündükleri için sürekli olarak eleştirilme veya başarısızlıkla karşılaşma endişesi taşırlar.
• Mükemmeliyetçilik: İmposter Sendromu olan bireyler mükemmeliyetçi bir tavır sergilerler. Sürekli olarak mükemmel sonuçlar elde etmeye çalışırlar ve hata yapma korkusuyla kendilerini sürekli olarak zorlarlar.
• Başkalarının onayına aşırı bağımlılık: İmposter Sendromu yaşayan kişiler, başkalarının onayını almaya aşırı bir ihtiyaç duyarlar. Kendilerini değerli hissetmek için sürekli olarak başkalarının takdirini ararlar ve başkalarının beklentilerini karşılamak için kendilerini aşırı zorlarlar.
• İçsel tezatlar: İmposter Sendromu yaşayan kişiler, içsel olarak gerçek başarılarını inkar etme eğilimindedirler. Başarılarına veya becerilerine dair olumlu geri bildirimleri reddederler ve başarılarını tesadüf veya şansa bağlamak için çaba gösterirler.

Bu belirtiler, İmposter Sendromu yaşayan bireylerde farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve şiddeti kişiden kişiye değişebilir. 

İmposter Sendromu Testi 

İmposter Sendromu’nun teşhis edilmesi için spesifik bir test bulunmamaktadır. Ancak, İmposter Sendromu’nun belirtilerini değerlendirmek ve bireyin kendi durumuyla ilgili bir fikir edinmesi için bazı öz-değerlendirme araçları ve testler mevcuttur. Bu araçlar, bireye İmposter Sendromu hakkında daha fazla anlayış sağlayabilir, ancak teşhis koymak için tek başına yeterli değildir. 

Bu araçlardan ilki Clance İmposter Sendromu Ölçeğidir. Bu ölçek, orijinal İmposter Sendromu tanımını geliştiren Dr. Pauline Rose Clance tarafından geliştirilmiştir. Bu ölçek, İmposter Sendromu belirtilerini değerlendirmek için kullanılan bir anket formatındadır.

Bu araçlardan bir diğeri Harvey İmposter Sendromu Ölçeğidir.: Dr. Cynthia Harvey tarafından geliştirilen bu ölçek, İmposter Sendromu belirtilerini değerlendirmek için kullanılan bir başka ölçektir. Bu ölçekte yer alan sorular, İmposter Sendromu’nun farklı yönlerini ve etkilerini kapsar.

Bunlar gibi öz-değerlendirme araçları, İmposter Sendromu belirtilerini anlamak ve farkındalık oluşturmak için faydalıdır. Ancak, kesin bir teşhis için bireyin uzmana başvurması ve profesyonel değerlendirme yapılması önemlidir. Bir psikolog veya psikiyatrist, bireye İmposter Sendromu hakkında daha fazla bilgi verir, durumunu değerlendirir ve uygun tedavi yöntemlerini önerir.

İmposter Sendromu Tedavisi

İmposter Sendromu’nun tedavisi psikolojik destek ve terapi odaklıdır. İmposter Sendromu’nun tedavisinde yaygın olarak kullanılan yaklaşımlar şunlardır:

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, İmposter Sendromu’yla başa çıkmak için etkili bir terapi yöntemidir. Bu terapi, olumsuz düşünceleri ve inançları tanımlamayı, sorgulamayı ve değiştirmeyi hedefler. BDT aynı zamanda mükemmeliyetçilik, özgüven eksikliği ve eleştirel düşünce kalıplarını ele alır.

Grup Terapisi veya Destek Grupları: İmposter Sendromu olan bireyler için destek grupları veya grup terapisi, başkalarıyla deneyimleri paylaşmayı ve destek almayı sağlar. Bu gruplar, İmposter Sendromu yaşayan kişilerin birbirleriyle bağlantı kurmalarına ve birbirlerinden destek almalarına yardımcı olur.

Kendini Kabul: İmposter Sendromu tedavisinde kendini kabul etme önemlidir. Bireylerin kendi eksikliklerini ve hatalarını kabul etme, insan olduğunu ve herkesin zaman zaman hata yapabileceğini fark etme sürecine odaklanılır.

Zaman yönetimi ve stres yönetimi: İmposter Sendromu olan kişiler aşırı stres altında olurlar. Bu nedenle, zaman yönetimi becerilerini geliştirmek ve stresle başa çıkmak için stratejiler öğrenmek önemlidir. Bu, bireylerin daha dengeli bir yaşam tarzı sürdürmelerine ve stresi azaltmalarına yardımcı olur.

İmposter Sendromu tedavisi, bireyin durumuna ve ihtiyaçlarına bağlı olarak değişir. Bir uzmana başvurarak bireyin durumunu değerlendirmek ve bireyin kendisine uygun tedavi yöntemlerini belirlemek önemlidir. Psikologlar ve psikiyatristler, İmposter Sendromu tedavisinde uzmanlaşmış profesyonellerdir ve bireye doğru yönlendirmeleri sağlarlar.

İmposter Sendromu Nasıl Geçer?

İmposter Sendromu’nun tamamen geçmesi için tek bir çözüm bulunmamaktadır. Ancak, aşağıdaki adımlar bireylere İmposter Sendromu ile başa çıkmak ve rahatlama sağlamak için yardımcı olabilir:

• Farkındalık geliştirme: İlk adım, İmposter Sendromu’nun farkında olmaktır. Bireyin kendisini ve sendromun belirtilerini tanıması, sürecin başarılı bir şekilde yönetilmesine yardımcı olur.
• İnançların sorgulanması: Birey olumsuz düşünceleri ve inançları sorgulamalıdır. Birey kendisini sürekli olarak sahte veya başarısız olarak nitelendiriyor ise, gerçekçi bir perspektife geçmek için çaba göstermelidir. Birey kendi başarılarını ve yeteneklerini tanımlayarak kendine güvenini arttırmalıdır.
• Destek arayışı: Birey kendisini destekleyen bir sosyal ağ oluşturmalıdır. Ailesi, arkadaşları veya meslektaşları gibi güvendiği kişilerle duygularını paylaşmalıdır. İmposter Sendromu ile ilgili deneyimlerini ve endişelerini anlatabileceği bir destek grubuna katılmak da bireye faydalı olacaktır.
• Takdir etme: Bireyin başarılarını kutlaması ve kendini takdir etmesi önemlidir. Küçük kazanımları ve ilerlemeleri tanımak, bireyin kendisine olan güvenini arttırır. Birey kendini sürekli olarak eleştirmek yerine, kendini desteklemeye odaklanmalıdır.
• Hedeflerin yönetimi: Birey mükemmeliyetçi beklentileri ve aşırı yüklenmeyi yönetmeye çalışmalıdır. Hedeflerini gerçekçi ve ulaşılabilir bir şekilde belirlemelidir. Küçük adımlarla ilerlemek ve bireyin kendisini aşırı zorlamaması önemlidir.
• Profesyonel destek: İmposter Sendromu ile başa çıkmak için bir psikolog veya terapistten destek almak önemlidir. Bir uzman, bir eyle birebir çalışarak sendromun altında yatan faktörleri anlamak, yanlış inançları sorgulamak ve sağlıklı bir benlik algısı geliştirme konusunda bireye rehberlik eder.

İmposter Sendromu zaman alabilen bir süreçtir. Birey kendine sabır göstermeli ve küçük adımlarla ilerlemelidir. Bireyin kendisini desteklemek ve güçlendirmek için çaba sarf ederek, İmposter Sendromu üzerinde kontrol sağlamak ve olumlu bir benlik algısı geliştirmek mümkündür.

Kaynakça;

Breeze, M. (2018). Imposter syndrome as a public feeling. Feeling academic in the neoliberal university: Feminist flights, fights and failures, 191-219.

Chrousos, G. P., & Mentis, A. F. A. (2020). Imposter syndrome threatens diversity. Science, 367(6479), 749-750.

Mullangi, S., & Jagsi, R. (2019). Imposter syndrome: treat the cause, not the symptom. Jama, 322(5), 403-404.

Robinson-Walker, C. (2011). The imposter syndrome. Nurse Leader, 9(4), 12-13.v