Evlilik genellikle uzun yıllar beraber olmak adına atılan bir adımdır. Ancak bazı durumların ortaya çıkması halinde evlilik birliğinin bozulması bir zorunluluk haline gelir. Bu evlilik birliğinin yasal olarak bozulması boşanmadır. 

Boşanma aile değişim sürecidir. Bu değişim çok boyutlu olarak yaşanmaktadır. Son zamanlarda daha sık rastlanılan boşanma “aile geçiş krizi” olarak yer almaktadır. Boşanma, çiftler bir arada kalmanın getirdiği sorunlar, uyumsuzluklar ve çatışma nedeniyle tıkandıklarında yaşadıkları bu yıpranma sürecine son vermek için almış oldukları bir karar olarak düşünülmektedir. 

Boşanma eylemi sonucunda gerçekleşen bazı durumlar tarafları zorlar. Sosyal, mesleki ve en önemlisi duygusal yaşantılarda önemli bir stres kaynağı olmaktadır. Bu stres faktörü tarafların zaman zaman “pişmanlık” düşüncesini akıllara getirir. 

Boşanma psikolojisi karmaşık bir konudur ve her birey için farklılık gösterir. Boşanan insanlar çeşitli duygusal aşamalardan geçerler. İlk aşamada rahatlama ve özgürlük hissi görülür. Ancak zamanla pişmanlık duygusu ortaya çıkma ihtimali vardır. Boşanma sonrası pişmanlık, değişen koşullar ve duygusal süreçlerin bir sonucu olarak ortaya çıkar. İnsanlar boşanmanın ardından yaşadıkları değişiklikler ve yalnızlık duygusuyla başa çıkmakta zorlanırlar. Ayrıca, geçmişteki ilişkiyi idealize etme ve geçmişe özlem duyma gibi duygusal tepkiler de pişmanlık hissini arttırır.

Lâkin boşanmanın sonucunda pişmanlık duyma süreci herkes için geçerli değildir. Bazı insanlar boşanma kararını iyi düşünmüş ve kabul etmiştir; dolayısıyla pişmanlık duymazlar. Ayrıca, boşanmanın bireyin yaşam kalitesini artırması, kendi kendine gelişme fırsatları sunması durumunda pişmanlık duygusu daha az olur.

Boşanma Psikolojisi 

Boşanmanın kaygıya sebep olmasının önemli bir nedeni boşanma olayının çeşitli değişimlere sebep olmasıdır. Değişiklikler kişinin bedensel ve ruhsal sağlığını olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle boşanma gerçekleştiğinde tarafların bundan psikolojik olarak da etkilenmesi oldukça olasıdır. Psikolojik olarak boşanma yeniden bağımsızlık kazanarak tarafların kendini bulma sorunları ile ilgili olmaktadır.

Boşanma sürecindeki kişilerde: 

• Uyku ve yeme bozukluğu, 
• Çeşitli bağımlılık örüntüsü, 
• Sosyal ve mesleki işlevsellikte azalma, 
• Düşük öz değer ve yetersizlik inancı, 
• Yalnızlık hissi, 
• Kaygı bozuklukları gibi ruh sağlığı ile ilişkili patolojiler görülmektedir. 

Çift terapisi alanında kapsamlı çalışmalar yürüten Gottman Enstitüsü , boşanma sürecindeki çiftlerin birbirlerini eleştirme, küçümseme, şikayet etme ve iletişime kapalı olma gibi davranışları sergilediğini belirtir. Boşanma psikolojisinde bu gibi olumsuz tutum ve davranışlara maruz kalmak karşı tarafın benlik saygısını düşürmektedir. 

Boşanma, bireylerde çeşitli duygusal tepkiler ve zorluklar ortaya çıkarma ihtimali vardır. Boşanma isteğinin haberini alan kişilerin yaşadığı şok ve inkar, boşanma sürecindeki bireylerin karşı tarafa veya kendine yönelik öfke ve suçlama duyguları, evliliğin sona ermesiyle yaşanan yas ve üzüntü duygularını ortaya çıkaran duygusal tepkiler ve zorluklardandır. Boşanma psikolojisi kişiden kişiye farklılık gösterir ve her bireyin deneyimi benzersizdir. Profesyonel destek almak, duygusal iyilik hali ve uyum sürecini desteklemek için önemlidir.

Boşanma Sonrası Kadın Psikolojisi 

Cinsiyetten bağımsız olarak erkeklerin ve kadınların boşanma sonrası hissettiği pek çok duygu ortaklık göstermektedir. Bununla  beraber toplumsal cinsiyet rolleri nedeni ile kadın ve erkekler farklı açılardan toplum tarafından baskı ve olumsuz duygu hissetme riski ile karşı karşıya kalırlar.

Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan kadınlar boşanma sonrası maddi sıkıntılar yaşamaktadır.  Maddi sıkıntılar ve ihtiyaçlarının yeteri seviyede karşılanamaması kadında yetersizlik duygusuna sebep olmaktadır. Bu duygu sürekli hale geldiğinde kadın boşanma sonrasında depresyon yaşar. Endişelerini sürekli yaşaması ve erteleme davranışı kaygı bozukluklarını beraberinde getirme ihtimali vardır.

Toplumda boşanma eylemi, özellikle davayı açan kadın ise suçlayıcı bir biçimde kadınlara yöneltilmektedir. Bunun nedeni boşanmanın olumsuz çağrışımları, boşanmanın toplumun bütünlüğünü tehdit eden bir olgu olarak toplumsal bilinçaltında yer edinmiş olmasıdır. Kadın toplumdaki bu olumsuz algı sebebi ile kendine yönelik öfke, suçluluk ve pişmanlık duygusunu yaşayabilmektedir.

Boşanan kadın çocuğunun tüm ihtiyaçlarını kendisi karşıladığında, babanın eksikliğini hissetmesin diye hem anne hem de baba rolünü üstlendiğini kendi sosyal hayatına zaman ayıramaz. Kadın boşandıktan sonra olumsuz süreci telafi etmek adına sürekli kendisinden ve kişisel zamanından taviz vererek öz bakım ve kişisel faaliyetlerini göz ardı eder. Bu sebeple sosyal ilişkileri zayıflar ve mesleki işlevsellikte düşüşler yaşar. 

Boşanma Sonrası Erkek Psikolojisi 

Bazı eşinden ayrılan kişiler, boşanmanın ardından pişmanlık duygusu yaşar. Boşanma kararı almak, ilişkinin sonlanması ve evlilik hayatının değişmesi gibi büyük değişiklikler, boşanan çiftlerin pişmanlığını tetikler. Boşanan kişinin pişmanlığının şiddeti kişisel deneyimlere, ilişkinin niteliğine ve boşanma sürecindeki zorluklara bağlı olarak değişir. Boşandıktan sonra erkeklerin yaşadığı sürece benzer şekilde, boşanan kadın psikolojisi de etkilenir. Boşanma sonrası kadınlar da çeşitli duygusal tepkiler yaşar. Boşanıp pişman olanlar, geçmiş ilişkilerini idealize eder veya kaybedilen değerlerin özlemini duyar. Bu nedenle, boşanma sonrası psikoloji ve pişmanlık duyguları kişiye özgüdür ve profesyonel destek alarak bu süreçte duygusal iyilik hali ve uyum sağlanır.

Boşanma sonrası erkeklerde düş kırıklığı, içe kapanıklık, çevresindeki insanlardan gizli bir şekilde ağlama, iş performansında düşüş ve aile sıcaklığından mahrum kalma yaşanmaktadır. Boşanma sonrasında erkek yalnız hissedebilir, bunun nedeni ise çocuklarının velayetinin çoğunlukla annede olması durumudur. 

Erkekler de çocuklarını özlemekte ve onların evde olmamasından dolayı üzüntü duyguları yaşamaktadır. Özellikle erkeklerin boşanma aşamasından sonra nafaka ödemesi gerekmektedir. Bunun oluşturduğu zorluk sebebi ile erkekler de kendi kişisel vakitlerinden taviz vererek çalışmaktadır. Çevresindeki insanlarla ilişkilerinin değişmesi, ailesinin baskıları, kendilerini boşlukta ve yalnız hissetme ve bu durumların iş yaşamlarına olumsuz yansıması görülmektedir. 

Boşanan İnsan Ne Zaman Pişman Olur? 

Bir çift boşandıktan sonra geriye bakıp boşanmadan önce fark etmediği detayları fark ettiğinde boşanmalarından pişman olma olasıdır. Bu pişmanlık duygusuyla birlikte kaybedilen ilişki, partner, çocuk ve arkadaşlık; bireyin acı çekmesine sebep olur. Bazı kişiler boşanma sonrası pişmanlık duygusunu yıllarca yaşar. Bireyin eşi ile tekrar ilişkiyi yaşamak istemesi, yaşadıkları güzel günlere duyulan özlem, geçmişteki hataları düzeltme veya farklı bir yol bulma ihtimali, suçluluk hissine sebep olur. 

Boşanan insanların ne zaman pişmanlık duyduklarına dair net bir zaman çizelgesi veya kalıp yoktur. Pişmanlık duygusu, bireyin deneyimine, ilişkinin dinamiklerine, boşanma sürecinin nasıl gerçekleştiğine ve sonrasındaki yaşam koşullarına bağlı olarak ortaya çıkar. Her birey ilişki bittikten sonra pişmanlık yaşamaz. İlişkinin sona ermesi sonucunda farklı duygular da yaşanabilmektedir. 

İlişkinin ne kadar sağlıklı veya sağlıksız olduğunu, boşanmanın ardından duyulan pişmanlık üzerinde etkili olur. Zorlu bir ilişki veya ilişkide şiddet, sadakatsizlik gibi ciddi problemler yaşanmışsa, boşanma sonrası pişmanlık daha az olacaktır. Ayrıca boşanma kararının ne kadar düşünülüp tartışıldığı, bireyin boşanma kararına ne kadar emin olduğu, boşanma sürecinde sahip olunan destek sistemleri, boşanmanın ardından bireyin yaşam koşullarının nasıl değiştiği de boşanma sonrası pişmanlık duygusunun şiddeti ve süresinde önemli rol oynamaktadır.

Boşanan Erkek Ne Zaman Pişman Olur? 

Boşanan erkekler, pişmanlık duygusunu farklı zamanlarda deneyimlerler. Her erkek için pişmanlık duygusunun ortaya çıkma zamanı veya derecesi farklı olur. Boşanan erkeklerin pişmanlık duygusunu etkileyen bazı faktörler şunlardır: 

• İlişkinin niteliği: Boşanmanın ardındaki ilişkinin niteliği, erkeklerin pişmanlık duygusunu etkiler. Örneğin, sağlıklı bir ilişki veya uyumsuz bir ilişki, boşanma sonrası pişmanlık düzeylerini azaltır. 
• Kaybedilen değerler: Boşanma, erkeklerin birçok şeyi kaybettikleri bir süreç olur. Bunlar, ev, maddi varlıklar, çocuklarla geçirilen süre gibi faktörlerdir. Bu kayıplar, boşanan erkeklerin pişmanlık duygusu yaşamasına neden olur. 
• Eşlik eden zorluklar: Boşanma süreci zorluklarla doludur. Hukuki süreçler, finansal zorluklar, sosyal destek eksikliği gibi faktörler, erkeklerin boşanma sonrası pişmanlık duygusu yaşamasına katkıda bulunur. 
• İletişim ve ilişki sorunları: Boşanmada iletişim ve ilişki sorunlarının rolü büyüktür. Erkekler, boşanma sonrasında iletişim eksikliği, duygusal bağlantı kaybı veya çözülmemiş sorunlar nedeniyle pişmanlık duyarlar. 
• Yeni yaşam koşulları: Boşanmadan sonra erkeklerin yaşam koşullarının nasıl değiştiği de pişmanlık duygusunu etkiler. Yalnızlık, ekonomik sıkıntılar veya yaşamda yeni bir denge kurma zorluğu, pişmanlık duygusunu arttırır. 

Her erkek farklıdır ve boşandıktan sonra pişman olan kocanın pişmanlık duygusu, kişisel deneyimlerine, destek sistemlerine ve kendilerine özgü faktörlere bağlı olarak değişir. Profesyonel destek almak ve duygusal ihtiyaçlara dikkat etmek, erkeklerin boşanma sonrası sağlıklı bir uyum süreci yaşamasına yardımcı olacaktır.

Boşanan Kadın Ne Zaman Pişman Olur? 

Boşanma eylemi kadında bazı sebeplerden dolayı endişeye neden olmaktadır. Yaşadıkları endişe duygularının sürekli hale gelmesi kadında bazı pişmanlık içeren düşünceleri (boşanmanın erken mi karar verildiği veya yanlış bir karar olup olmadığı gibi) meydana getirmesi olasıdır. 

Eşinden boşanan kadın pişman olur mu sorusunun cevabı her kadına göre değişmektedir. Boşanan kadınların pişmanlık belirtileri ve boşanmadan sonra duydukları pişmanlık konusu karmaşık ve çeşitli faktörlere bağlıdır. Bazı kadınlar boşanmadan hemen sonra pişmanlık hissi yaşarken, bazıları bu duyguyu zamanla deneyimler. Pişmanlık, boşanmanın ardından kaybedilen değerler, ilişkiyi idealize etme, yalnızlık duygusu, çocuklarla ilişkide zorluklar veya yeni yaşam koşullarının getirdiği zorluklar gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak ortaya çıkar. Boşanan kadınların pişmanlık duygusu, kişisel deneyimlerine, destek sistemlerine ve yaşadıkları sürecin karmaşıklığına bağlı olarak değişir. Her kadının duygusal süreçleri farklıdır ve pişmanlık duygusu zaman içinde ortaya çıkar veya çıkmaz.

Kaynakça:

Carr, A. (1995). The psychology of divorce: A synthesis of the literature. Journal of Child Centred Practice, 2, 101-113.

Daly, M., & Wilson, M. I. (2000). The evolutionary psychology of marriage and divorce. The ties that bind: Perspectives on marriage and cohabitation, 91-110.

Korkut, Y. (2003). Bir geçiş krizi olarak boşanma. Psikoloji Çalışmaları, 23, 99-112.Sbarra, D. A., Law, R. W., & Portley, R. M. (2011). Divorce and death: A meta-analysis and research agenda for clinical, social, and health psychology. Perspectives on Psychological Science, 6(5), 454-474.