Hayır diyebilme becerisi, insanların günlük hayatında ve sosyal ilişkilerinde sınırlarını koruyan, hayatlarını anlamlı yaşamalarına katkıda bulunan bir beceridir. Bu beceri, kişinin arzu ve isteklerini dile getirebilmesini, kendi kararlarını almasını ve özgürce seçim yapabilmesini kolaylaştırır.

“Hayır” kelimesi tek heceli, küçük ama bir o kadar da güçlü bir kelimedir. Bazen insanlar, başa çıkmakta zorlanılan işleri kabul etmek veya dahil olmak istenmeyen etkinliklere katılmak gibi durumlara karşı “hayır” demek konusunda zorluk yaşayabilir. Bundan dolayı kişi kendi sınırlarını koruyamama durumuyla karşı karşıya kalabilmektedir. Aynı zamanda  hayır diyememek bazı durumlar karşısında sorumluluk almamayı, sorunlardan uzaklaşmayı veya kayıtsız kalmayı beraberinde getirir.

Peki “hayır” demek neden bu kadar zor?

Hayır Diyememe Nedenleri

Kaybetme/Terk Edilme Korkusu: Hayır denilen kişi ile olan ilişkinin tehlikeye girme korkusu, hayır diyememenin sebeplerinden biridir. Bu korkudan dolayı kişi karşılaştığı durumlara uyum gösterir.

• Çatışma Korkusu: Kişi, karşıdaki kişi tarafından eleştirilmemek için de hayır demekten kaçınabilir. Kişinin arkadaşla, ebeveynle veya işvereniyle herhangi bir çatışma yaşamamak istemesi hayır dememek için bir sebeptir.
• Yetiştirilme Koşulları: Hayır diyememenin nedenlerinden biri de çocuklukta yetiştirilme koşullarıdır. Kişi, “hayır” dediğinde cezalandırılır “evet” dediğinde pekiştirilirse hayır demenin yanlış bir davranış olduğunu öğrenebilir. Hayır demenin yanlış veya sorunlu bir davranış olduğuna dair söylemlerle büyüyen kişi bu taleplere karşı beklentileri yerine getirmeye çalışabilir.
• Toplumsal Sebepler: Hayır diyen kişiler bazı kültürlerde saygısız, bencil, uyumsuz olarak nitelendirilmektedir. Etiketlenen bu kişiler yalnız kalmamak, dışlanmamak, sevilmek adına kendisine, ilkelerine, seçimlerine ters düşmesine rağmen boyun eğip hayır demekten vazgeçebilir.
• Fedakarlık: Yakın olunan kişiler bazen onların istediği şeylerin gerçekleşmesini umarlar. Kişi, hayır dediği zaman karşıdaki kişinin incineceğini ve üzüleceğini düşündüğünden hayır diyemeyebilir.
• Deneyimlemekten Korkulan Duygular: Kişi hayır dediği zaman yaşayacağı Suçluluk, utanç, mahcubiyet, üzüntü, vicdan azabı gibi duyguları yaşamaktan korktuğu için de hayır demekten kaçınabilir.
• Beğenilme Arzusu: Kişi, hayır dediği zaman daha az sevimli olacağını düşünerek hayır demekte güçlük yaşayabilir. Kişinin uyumlu, merhametli bir kişi olarak bilinmesi ve bilinen bu imajı kaybetme korkusundan dolayı hayır diyemeyebilir.
• Sahip Olunan İnançlar: Bazı inançlar, hayır deme davranışının doğru olmadığı yönündedir. Kimisine göre hayır demek kibar olmayan, kaba bir davranıştır. Bazense kişi hayır dediği zamanlarda bile ciddiye alınmayacağına inanabilir.

KAYNAKÇA

• -Cloud, H. ve Townsend, J. (1997). Sınırlar. (İ. Güpgüpoğlu, Çev.). İstanbul: Sistem.
• -Potter, J. V. (2007). Assertiveness, individuation & autonomy. Redding: Jubilee Enterprises AFS
• -Rees, S., & Graham, R. S. (1991). Assertion training: How to be who you reaaly are. London: Routledge.
• –Holland, S., & Ward, C. (1990). Assertiveness: A practical approach. Oxon: Speechmark.